หมอประจำบ้าน: อาเจียนในเด็ก (Vomiting in children)

[siritidaphon]

หมอประจำบ้าน: อาเจียนในเด็ก (Vomiting in children)

อาเจียนในเด็ก (Vomiting in children) เป็นอาการที่พบได้บ่อย สาเหตุส่วนใหญ่มักไม่รุนแรง เช่น กระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบจากการติดเชื้อไวรัส (Gastroenteritis) ซึ่งมักหายได้เอง แต่สิ่งที่ต้องระวังที่สุดคือ ภาวะขาดน้ำ และอาการที่บ่งชี้ถึงโรคร้ายแรง


สาเหตุหลักของการอาเจียนในเด็ก

สาเหตุส่วนใหญ่มักเกี่ยวข้องกับการติดเชื้อในระบบทางเดินอาหารหรือทางเดินหายใจ:

•   โรคกระเพาะอาหารและลำไส้อักเสบ (Gastroenteritis): มักเกิดจากการติดเชื้อไวรัส (เช่น โนโรไวรัส โรตาไวรัส) หรือแบคทีเรีย มักมีอาการ อาเจียนและท้องเสีย ร่วมด้วย
•   การติดเชื้ออื่น ๆ: การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจ (เช่น หวัด คออักเสบ) การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะ หรือไข้สูง
•   อาหารเป็นพิษ/แพ้อาหาร: การรับประทานอาหารที่ไม่สะอาด หรือการแพ้อาหารบางชนิด
•   กรดไหลย้อน (Gastroesophageal Reflux): พบบ่อยในทารก โดยเฉพาะการสำรอกนมหลังการให้นม
•   สาเหตุร้ายแรง: ภาวะลำไส้อุดตัน (Intestinal Obstruction), ไส้ติ่งอักเสบ (Appendicitis), หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ (Meningitis)


การดูแลเบื้องต้นเมื่อเด็กอาเจียน

การดูแลที่สำคัญที่สุดคือการป้องกันภาวะขาดน้ำและให้กระเพาะอาหารได้พัก

1.   ให้กระเพาะอาหารพัก:

o   งดอาหารและน้ำ: หากอาเจียนติดต่อกันบ่อย ให้งดนม อาหาร และน้ำทุกชนิดเป็นเวลาสั้น ๆ ประมาณ 30-60 นาที เพื่อให้กระเพาะได้พัก
o   กลับมาให้น้ำ: เมื่ออาการอาเจียนเริ่มทุเลา ให้เริ่มจิบ น้ำเกลือแร่ (Oral Rehydration Solution - ORS) ทีละน้อย ๆ แต่บ่อยครั้ง (เช่น ให้จิบ 1-2 ช้อนชา ทุก ๆ 5-10 นาที) การให้ ORS สำคัญกว่าน้ำเปล่า เพราะช่วยชดเชยทั้งน้ำและเกลือแร่ที่สูญเสียไป
o   หลีกเลี่ยง: น้ำผลไม้ น้ำอัดลม หรือน้ำเกลือแร่สำหรับนักกีฬา เนื่องจากมีปริมาณน้ำตาลสูงและเกลือแร่ไม่เหมาะสมกับเด็ก ซึ่งอาจทำให้อาการท้องเสียแย่ลง


2.   กลับมารับประทานอาหาร:

o   ค่อย ๆ ให้รับประทาน อาหารอ่อน ย่อยง่าย ทีละน้อย (เช่น ข้าวต้ม โจ๊ก) เมื่อเด็กสามารถดื่มน้ำเกลือแร่ได้โดยไม่อาเจียน
o   ให้กลับไปรับประทานอาหารตามปกติได้เมื่ออาการดีขึ้นแล้ว
3.   พักผ่อน: ให้เด็กนอนพักผ่อนอย่างเพียงพอ ไม่ควรให้วิ่งเล่นหรือออกกำลังกายหนัก


สัญญาณอันตรายที่ต้องรีบพาไปพบแพทย์

หากลูกมีอาการอาเจียนร่วมกับสัญญาณเหล่านี้ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที:

สัญญาณอันตราย                                  ลักษณะอาการ
อาการขาดน้ำรุนแรง            ซึมลง อ่อนเพลียมาก ปัสสาวะน้อยลงหรือไม่ปัสสาวะเกิน 6-8 ชั่วโมง ปากแห้งมาก ร้องไห้ไม่มีน้ำตา กระหม่อมบุ๋ม (ในเด็กเล็ก) ตาโหล
ลักษณะของอาเจียน   อาเจียนพุ่ง อย่างรุนแรง อาเจียนมี เลือดปน หรืออาเจียนเป็น สีเขียว (อาจบ่งชี้ถึงลำไส้อุดตัน)
ปวดท้อง                   ปวดท้องอย่างรุนแรงจนร้องไม่หยุด ท้องแข็ง
มีไข้ร่วมด้วย                  อาเจียนร่วมกับไข้สูง คอแข็ง ปวดศีรษะรุนแรง (อาจเป็นสมองอักเสบ)
ไม่สบายตัว                  ซึมลงอย่างมาก ไม่เล่น ไม่ร่าเริง แม้อาเจียนหยุดแล้ว